ΤΟΥ ΚΑΡΟΛΟΥ
ΜΠΡΟΥΣΑΛΗ
Υποκλίνονταν στο πέρασμά της οι Βενετσιάνοι. Κι όταν εκείνη προσπερνούσε,
την έδειχναν με θαυμασμό και ψιθύριζαν: «Η αρραβωνιαστικιά του αυτοκράτορα».
Ήταν η Άννα Νοταρά, η τελευταία Μεγάλη Δούκισσα της πια κατακτημένης Βυζαντινής
αυτοκρατορίας. Κάποιοι άλλοι την ήθελαν «χήρα του αυτοκράτορα». Πιθανός ο
πρώτος τίτλος, απίθανος ο δεύτερος. Ο θρύλος βεβαιώνει ότι ανάμεσα στον
αυτοκράτορα Κωνσταντίνο Παλαιολόγο και την Άννα, κόρη του Μεγάλου Δούκα Λουκά
Νοταρά, αναπτύχθηκε παράφορος έρωτας. Ανεκπλήρωτος κατά τον Ιταλό χρονικογράφο
Marin Sanudo, που ήθελε την Άννα να πεθαίνει (το 1507) «υπεραιωνόβια και
παρθένα».
Μετουσιώνοντας τον θρύλο σε σκηνική δράση, στη (βασισμένη στο ομώνυμο έργο
του Νίκου Καζαντζάκη) όπερά του, «Κωνσταντίνος Παλαιολόγος» (1961), ο Μανόλης
Καλομοίρης θέλει τον αυτοκράτορα και την Άννα να συναντιούνται στις επάλξεις
της Πόλης, τις κρίσιμες στιγμές λίγο πριν από την άλωση: «Από παιδούλα μ’
έμαθαν να σ’ αγαπάω και να προσμένω πως θα ταίριαζα μαζί σου τη ζωή μου», του
λέει κι εκείνος της απαντά: «Ω κόρη εσύ πανέμορφη που κάποτε ζούσα με την
ελπίδα ταίρι μου πιστό ’κει στο Μιστρά μαζί σου τη ζωή μου να τελειώσω. Άλλα
μας έταξε η μοίρα».
Εκείνος σκοτώθηκε πολεμώντας. Εκείνη επέζησε και βρέθηκε στην Ιταλία. Όμως,
τα επίσημα έγγραφα τηρούν σιγή για το ειδύλλιο. Η οθωμανική απειλή εξανάγκαζε
τους διπλωμάτες της αυτοκρατορίας ν’ αναζητούν σ’ Ανατολή και Δύση νύφη για τον
αυτοκράτορα, προκειμένου η Κωνσταντινούπολη ν’ αποκτήσει υπολογίσιμους
συμμάχους. Δημοσιοποίηση της ερωτικής σχέσης του Κωνσταντίνου, εκτός του ότι θα
ήταν ανάρμοστη, ίσως να αποδεικνυόταν και επικίνδυνη. Γι’ αυτό και η ζωή της
Άννας καλύπτεται από πυκνό μυστήριο ως και αμέσως μετά την πτώση της
βασιλεύουσας. Αγνοούμε ακόμα και το πότε γεννήθηκε.