Στη Λεωφόρο του Αγίου
Δημητρίου εμπρός στο κτίριο του εργοστασίου ηλεκτροφωτισμού της Ηλεκτρικής
Εταιρείας Θεσσαλονίκης (πλέον ΔΕΗ), έργο του αρχιτέκτονα Pierro Arrigoni,
υπάρχει μισοθαμένο το μόνο ελληνιστικό μνημείο της Θεσσαλονίκης, όρθιο
ακόμη και τελείως ξεχασμένο, γεγονός που θα πρέπει να μας κάνει να
ντρεπόμαστε... Διέφυγε από τους Βυζαντινούς, το σεβάστηκαν οι Τούρκοι, που
απέδιδαν υπερφυσικές ιδιότητες στους αρχαίους κίονες, αλλά τέθηκε σε
διαθεσιμότητα-ασημότητα από τους Νεοέλληνες.Είναι η περίφημη αναθηματική, όπως
προσωπικά καταλήξαμε, στήλη της Σχιστής Πέτρας ή Γιλάν Μερμέρ, που
συνδέεται...
και με το μόνο
μεσαιωνικό θρύλο που βρήκαμε να υπάρχει στη Θεσσαλονίκη. Δεν ταυτίζεται με τον
Ομφαλό της πόλης, αλλά ίσως αργότερα μετά την καταστροφή του, να τον
υποκατέστησε σαν έννοια λόγω της γειτνίασής της με αυτόν.Η μυστηριώδης αυτή
στήλη η οποία κατά ανεξήγητο πάντα τρόπο, διασώζεται, παρά τις τραγικές αλλαγές
της γύρω περιοχής, ήταν τοποθετημένη σε βάθρο πέντε βαθμίδων.Οι Τούρκοι τη
χρησιμοποιούσαν ως κολώνα για το φωτισμό της περιοχής και ανάλογα την
εποχή, τοποθετώντας λαδοφάναρο, λάμπα φωταερίου και ηλεκτρικό φως. Σε
παλαιότερες φωτογραφίες στην άκρη του βάθρου υπήρχε δημόσια κρήνη και γούρνα
για να δροσίζονται περαστικοί και υποζύγια.Μέχρι πρόσφατα ο ΟΤΕ τη
χρησιμοποιούσε ως τηλεφωνική κολώνα, ενώ οι οπαδοί των κομμάτων και των ομάδων,
αφήνουν πάνω της συχνά την υπογραφή τους. Παρά την αισθητική της απλότητα, η
αγέρωχη αυτή κολώνα αποτελεί το μοναδικό όρθιο ελληνιστικό μνημείο της πόλης,
θλιβερό απομεινάρι μιας περιοχής που άλλοτε αποτελούσε το θρησκευτικό και
διοικητικό κέντρο της Θεσσαλονίκης.
Για λόγους ευθυγράμμισης του οδοστρώματος της Λεωφόρου του Αγίου Δημητρίου σταδιακά τα βάθρα της στήλης καλύφθηκαν, ενώ είχαν ύψος 1,60 μέτρα και η στήλη 2,80 ~ 3,20 μέτρα.
Ο Θρύλος της Σχιστής Πέτρας ή Στήλης των ΌφεωνΚατά τη μαρτυρία του Θεσσαλονικέα ιδιοκτήτη του ρεστωράν "Σουτζουκάκια Ρογκότη" (παλαιά στην οδό Ρογκότη, τώρα στην οδό Βενιζέλου) κ. Γεωργίου Βαϊρλή ο οποίος μου το ανέφερε μετά την οπτικοακουστική παρουσίαση και ομιλία μου το 1985 για τα 2.300 χρόνια της Θεσσαλονίκης στο Γαλλικό Ινστιτούτο, υπήρχε ένας θρύλος γύρω από την περίφημη Στήλη των Όφεων."Μετά τη μεγάλη πυρκαϊά του 1917, από ψηλά στα μπαΐρια όπου μέναμε, (εξ ού και το επίθετο Βαϊρλής), μπορούσε κανείς να ιδεί τη Θεσσαλονίκη από τη μία άκρη έως την άλλη πέρα-πέρα σαν πλάκα, τα σπίτια που είχαν σωθεί, το λιμάνι, το Μπεχτσινάρ. Όλα κάτω μας φαίνονταν προσιτά. Κατεβαίναμε λοιπόν αρκετά παιδιά από τη γειτονιά μας και φτάναμε έως το Βαρδάρι, τη φράγκικη συνοικία, το λιμάνι, τη θάλασσα, περιδιαβαίνοντας και σταματώντας εδώ κι εκεί σε διάφορες γειτονιές για να παίξουμε με τα παιδιά που έμεναν εκεί. Τα παιδιά των διάφορων γειτονιών, μας είχαν μάθει πια και μας περίμεναν με ενθουσιασμό. Ξεκινούσαμε από το πρωί και γυρίζαμε στα σπίτια μας όταν βράδιαζε.
Στο γυρισμό συχνά σταματούσαμε στην εβραϊκή γειτονιά του Γιλάν Μερμέρ, στην τωρινή Αγίου Δημητρίου με την αρχαία σχισμένη στήλη και το μεγάλο δέντρο δίπλα της και παιζαμε εκεί με τα Εβραιόπουλα. Δύο μάλιστα με είχαν συνηθίσει και άρεζαν να παίζουν μαζί μου.
Για λόγους ευθυγράμμισης του οδοστρώματος της Λεωφόρου του Αγίου Δημητρίου σταδιακά τα βάθρα της στήλης καλύφθηκαν, ενώ είχαν ύψος 1,60 μέτρα και η στήλη 2,80 ~ 3,20 μέτρα.
Ο Θρύλος της Σχιστής Πέτρας ή Στήλης των ΌφεωνΚατά τη μαρτυρία του Θεσσαλονικέα ιδιοκτήτη του ρεστωράν "Σουτζουκάκια Ρογκότη" (παλαιά στην οδό Ρογκότη, τώρα στην οδό Βενιζέλου) κ. Γεωργίου Βαϊρλή ο οποίος μου το ανέφερε μετά την οπτικοακουστική παρουσίαση και ομιλία μου το 1985 για τα 2.300 χρόνια της Θεσσαλονίκης στο Γαλλικό Ινστιτούτο, υπήρχε ένας θρύλος γύρω από την περίφημη Στήλη των Όφεων."Μετά τη μεγάλη πυρκαϊά του 1917, από ψηλά στα μπαΐρια όπου μέναμε, (εξ ού και το επίθετο Βαϊρλής), μπορούσε κανείς να ιδεί τη Θεσσαλονίκη από τη μία άκρη έως την άλλη πέρα-πέρα σαν πλάκα, τα σπίτια που είχαν σωθεί, το λιμάνι, το Μπεχτσινάρ. Όλα κάτω μας φαίνονταν προσιτά. Κατεβαίναμε λοιπόν αρκετά παιδιά από τη γειτονιά μας και φτάναμε έως το Βαρδάρι, τη φράγκικη συνοικία, το λιμάνι, τη θάλασσα, περιδιαβαίνοντας και σταματώντας εδώ κι εκεί σε διάφορες γειτονιές για να παίξουμε με τα παιδιά που έμεναν εκεί. Τα παιδιά των διάφορων γειτονιών, μας είχαν μάθει πια και μας περίμεναν με ενθουσιασμό. Ξεκινούσαμε από το πρωί και γυρίζαμε στα σπίτια μας όταν βράδιαζε.
Στο γυρισμό συχνά σταματούσαμε στην εβραϊκή γειτονιά του Γιλάν Μερμέρ, στην τωρινή Αγίου Δημητρίου με την αρχαία σχισμένη στήλη και το μεγάλο δέντρο δίπλα της και παιζαμε εκεί με τα Εβραιόπουλα. Δύο μάλιστα με είχαν συνηθίσει και άρεζαν να παίζουν μαζί μου.
Όταν όμως άρχιζε να
σκοτεινιάζει τα παιδάκια των Εβραίων έδειχναν φοβισμένα και άρχιζαν να
απομακρύνονται από τη Στήλη αυτήν αποφεύγοντάς την, διότι υπήρχε ένας θρύλος
συνδεδεμένος μαζί της, ότι κάποτες γέμισε η πόλη φίδια, τα
οποία υπήρχαν αμέτρητα και με μεγάλη πυκνότητα γύρω
της, ώστε θεωρήθηκε ότι έβγαιναν από αυτήν. Έτσι απέκτησε και
την όνομα "Στήλη των Όφεων". Μέσα στην απελπισία του ο κόσμος
κάλεσε τότε ένα εξορκιστή χότζα, ο οποίος και απομάκρυνε τα ερπετά,
χρησιμοποιώντας τις μαγικές του δυνάμεις!"
Το γεγονός αυτό θυμίζει
ανάλογες περιπτώσεις εμφανίσεως ακόμη και τώρα φιδιών σε σημεία αρχαίας χθόνιας
λατρείας της θεότητας Ρέας ή Κυβέλης πάνω στα οποία έχει επικαθίσει η λατρεία
της Θεοτόκου καθώς και η μνήμη μεγάλων εορτών της Φύσης που στις επετείους τους
ακριβώς στις 15 Αυγούστου ανοίγουν τα πανέμορφα κρινάκια των ακτών της Ελλάδας.
Πηγή: Μ. Χαραλάμπους ~ H Μυστική Ιστορία της Θεσσαλονίκης
Πηγή παλαιοτέρων φωτογραφιών https://www.facebook.com/media/set/?set=oa.10151325443839599&type=3
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου