ΑΦΙΕΡΩΜΑ : Ο Γιώργος Νταλάρας τραγουδάει ΚΑΒΑΦΗ!

Μόλις κυκλοφόρησε από την Zas Music Productions στη Γερμανία το διπλό cd με τη ζωντανή ηχογράφηση της συναυλίας με το έργο «Καβάφης» σε… Μουσική Αλέξανδρου Καρόζα, που πραγματοποιήθηκε στη Βιέννη, στην κατάμεστη μεγάλη αίθουσα του Wiener Konzerthaus το Σάββατο 26 Νοεμβρίου 2011. Το έργο ερμήνευσε ο Γιώργος Νταλάρας ενώ συμμετείχαν ο Bruno Ganz, ένας από τους πιο σημαντικούς Ελβετούς, γερμανόφωνους ηθοποιούς, ο οποίος απήγγειλε ποιήματα του Καβάφη, η ορχήστρα δωματίου της Βιέννης «Wiener KammerOrchester» και η χορωδία της Μουσικής Ακαδημίας της Βιέννης «Wiener Singakademie». Διηύθυνε ο Γιώργος Κουντούρης.

Μαζί με την ορχήστρα συνέπραξαν η ελληνίδα Στέλλα Βαλάση, σαντούρι, ο Jon Sass, τούμπα και ο Joscho Stephan κιθάρα. Τόσο το εξώφυλλο όσο και το φυλλάδιο του cd είναι γραμμένα στην Αγγλική και Γερμανική γλώσσα.

Cd 1 1) Candles – Κεριά (Χορωδία) 2) Alexandria - Αλεξάνδρεια (Ορχήστρα) 3) Ithaca – Ιθάκη (Γιώργος Νταλάρας, χορωδία) 4) Longings – Επιθυμίες (Γιώργος Νταλάρας, χορωδία) 5) Pleasure – Ηδονή (Γιώργος Νταλάρας) 6) Supplication – Δέησις (Γιώργος Νταλάρας) 7) As much as you can – Όσο μπορείς ( Χορωδία )

Cd 2 1) Passage – Πέρασμα ( Ορχήστρα ) 2) Come back – Επέστρεφε ( Χορωδία ) 3) Walls – Τείχη (Γιώργος Νταλάρας) 4) Voices – Φωνές (Γιώργος Νταλάρας) 5) The town – H πόλις (Γιώργος Νταλάρας) 6) Tomb of Lanis – Λάνη τάφος (Γιώργος Νταλάρας) 7) Candles – Κεριά (Γιώργος Νταλάρας) 8) The God abandons Antony – Απολείπειν ο Θεός Αντώνιον (Γιώργος Νταλάρας, χορωδία)

Πριν τη συναυλία της Βιέννης ο Γιώργος Νταλάρας είχε δηλώσει: «Δυσκολεύομαι πολύ ψάχνοντας να πω λίγα λόγια για αυτήν την παρουσίαση του μουσικού έργου του Αλέξανδρου Καρόζα σε ποίηση Κ.Π. Καβάφη. Δεν είναι μόνο η γνώση και η πλήρης συνείδηση του ότι αναφέρομαι στον ακριβέστερο ποιητή του Ελληνικού λόγου, είναι και η βεβαιότητα την οποία μου καλλιέργησε στις λίγες συναντήσεις, που είχα την τιμή να έχω μαζί του, ο αξέχαστος Γ.Π. Σαββίδης, ότι, κάθε προσέγγιση του Καβάφη πρέπει να έχει σαν αρχή την αποφυγή κάθε υπερβολής και πανηγυρικής ρητορείας. Είναι κάτι εξάλλου, που στερεώθηκε στη συνείδησή μου ακούγοντας τις λιτές, χαμηλόφωνες, αλλά ασφαλείς και αποφασιστικές αναγνώσεις των ποιημάτων του ποιητή από τον ίδιο τον Γιώργο Σαββίδη.

Συνεπώς, ακόμα και αν είχα τη σπουδή, δε θα τολμούσα να αποπειραθώ κάποια φιλολογική επεξεργασία ή επαινετική κριτική, ούτε καν κοσμητικά επίθετα και ενθουσιώδεις κρίσεις για το έργο του Καβάφη. 

Μένω στον απεριόριστο θαυμασμό και κρατάω το καλλιτεχνικό υπόδειγμα εργασίας ενός καλλιτέχνη, που είχε τη γενναιοδωρία και τη συνείδηση να μοιράζει ακέραιο τον ποιητικό του λόγο σε μια λαϊκή έκδοση, χωρίς να διαχωρίζει τους αποδέκτες σε μυημένους και μη. Και είναι αυτή η αφθαρσία του λόγου του, που βοηθάει στη ζωντανή μετάγγισή του, στις νέες γενιές, κάτι που ταπεινά νομίζω θα του έφτανε, θα του ήταν αρκετό, για να είναι πάντα γαλήνιος και δικαιωμένος. Γιατί αυτός ο άφθαρτος «ενσαρκωμένος λόγος», ώθησε δεκάδες νέους καλλιτέχνες και ανάμεσα σε αυτούς το φίλο και πραγματικά ταλαντούχο συνθέτη Αλέξανδρο Καρόζα, νεαρό ελληνόπουλο της Γερμανίας, παιδί της διασποράς, να καταπιαστεί 25 χρόνια πριν με το έργο του Καβάφη με περίσκεψη, προσήλωση θρησκευτική και τη δέουσα ανασφάλεια, γνωρίζοντας ότι έχει να κάνει με κάτι μοναδικό.

Από το 1985 μέχρι σήμερα , γράφει και ξαναγράφει, διαλύει και ξαναχτίζει το υλικό του, προσπαθώντας να δομήσει ένα κτίσμα, άλλοτε πιστεύοντας και άλλοτε αμφισβητώντας τις ικανότητές του, έχοντας βασικό κίνητρο και αντλώντας δύναμη από τον ίδιο τον ποιητή. Εγώ κριτικά, μπορώ να πω ότι μουσικά το αποτέλεσμα της προσπάθειας είναι πραγματικά άξιο. Αλλά νομίζω ότι και σε ένα άλλο επίπεδο, αυτή η διαδικασία δείχνει να τον αφορά και να τον κινητοποιεί δημιουργικά και υπαρξιακά. Γιατί πιστεύω ότι ακόμα και ανεκτέλεστο αν έμενε το έργο του, μόνο το γεγονός ότι ασχολήθηκε και μυήθηκε όλα αυτά τα χρόνια στον Καβάφη, θα αποτελούσε από μόνο του για αυτόν σκοπό ζωής. Γιατί είναι από τους τυχερούς που μετά από τόσα χρόνια εργασίας, θα είχε κερδίσει την αυτογνωσία και την εξιλέωση απέναντι στον ποιητή που τον ενέπνευσε, αποτιμώντας με σωστή αριθμητική αυτό που δίδαξε ο ίδιος με το σπάνιο ένστικτό του.

 Όπως το περιέγραψε στο ποίημα του το 1897, όμοιος θνητός σαν όλους μας, με καθαρή συνείδηση «ο οποίος δεν καταχώνιασε, μήτε εκπόρνευσε το τάλαντό του στην κοσμοπολίτικη έρημο της Αλεξάνδρειας, ή στη Βαλκανική σκόνη της Αθήνας, μα το έσπειρε στα πιο παραμελημένα χώματα του Ελληνισμού και το ανάστησε με όλα του τα δάκρυα και με όλο του το αίμα». 

Τη δύσκολη ζωή μου ασφαλή να κάνω εγώ στην τράπεζα του μέλλοντος επάνω πολύ ολίγα συναλλάγματα θα βγάλω… Κεφάλαια μεγάλα αν έχω αμφιβάλω κι’ άρχισα να φοβούμαι μη στην πρώτη κρίση ξαφνικά τας πληρωμάς της σταματήσει. Προσωπικά, αισθάνομαι διπλά τιμημένος που έχω την ευκαιρία να τραγουδήσω αυτόν τον λόγο, με αυτή την μουσική, με αυτούς τους σπουδαίους μουσικούς της Ορχήστρας Δωματίου της Βιέννης. Ευχαριστώ για αυτό πολύ τον Αλέξανδρο». Γιώργος Νταλάρας Νομίζω πως αντί για τις δικές μου παρατηρήσεις από την ακρόαση του cd, είναι σημαντικότερο να παραθέσω τις εντυπώσεις μιας από τις αυτόπτες μάρτυρες της συναυλίας της Βιέννης και πιο συγκεκριμένα του μέλους του dalaras internet community “thes”, όπου εκεί περιγράφεται ανάγλυφα όλο το κλίμα της βραδιάς και κατά συνέπεια και του δίσκου: «Νομίζω πως δεν χρειάζεται να πω κάτι για την ορχήστρα και τη χορωδία, ούτε φυσικά για την αίθουσα και για το κοινό. Ήταν ανυπέρβλητοι όλοι και όλα! Η ατμόσφαιρα μυσταγωγική από την αρχή, ζεσταινόταν όσο περνούσε η ώρα. Οι απαγγελίες σε ένα τόνο που άγγιζε, όπως και η μουσική, την ψυχή.Ομολογώ πως είχα μια αμφιβολία πώς θα μπορούσε να προσαρμοσθεί η ποίηση του Καβάφη σε μουσική και να γίνει τραγούδι, αλλά η χθεσινή βραδιά ξεπέρασε τις προσδοκίες μου. Και όχι μόνο τις δικές μου, αλλά και του κοινού, που όπως όλοι ξέρουμε έχει εξαιρετική μουσική καλλιέργεια, αλλά χθες ήταν ενθουσιώδες. Και φυσικά οι Έλληνες ήταν οι λιγότεροι στην αίθουσα. Το χειροκρότημα ήταν φανταστικό, ακολουθούσε τους σολίστες, τον Bruno Graz και φυσικά τον Γ. Νταλάρα. Στην αρχή πιο συγκρατημένος, λογικό ήταν και όχι μόνο λόγω πρεμιέρας, χαλάρωνε, νομίζω, κι ο ίδιος όσο εξελισσόταν η μουσική και στο δεύτερο μέρος ήταν φανταστικός και φαινόταν να το απολαμβάνει πολύ. Το αποκορύφωμα φυσικά ήταν το “Απολείπειν ο Θεός Αντώνιον”. Συγκλονιστικό, όπως και το φινάλε. Ολόκληρη η αίθουσα όρθια χειροκροτούσε επί ώρα. Ούτε ένας δεν κουνιόταν από τη θέση του (όχι όπως στο ΜΜΑ και αλλού στην Ελλάδα που μερικοί βιάζονται μην χάσουν το ραντεβού). Βγήκαν και ξαναβγήκαν για να υποκλιθούν στο κοινό που πραγματικά τους αποθέωνε όλους, τους πρωταγωνιστές, τον συνθέτη και φυσικά την ορχήστρα και τη χορωδία. Ήταν κρίμα που σε τέτοια συμφωνική μουσική δεν έχει πολλές δυνατότητες για encore. Διαφορετικά νομίζω ότι θα έπαιζαν άλλη μισή ώρα. Η μουσική μεγαλειώδης, εφάμιλλη των καλύτερων κλασικών έργων, με εντυπωσίασε. Το ίδιο ρωμαλέες και οι ερμηνείες του Γ. Νταλάρα και ασύγκριτες και οι απαγγελίες του Bruno Graz. Ταυτόχρονα όμως και λιτές όπως ταιριάζει στον Καβάφη, που θα άξιζε ίσως να προβαλλόταν η μορφή του στο βάθος της σκηνής. Το δεύτερο μέρος μου φάνηκε με περισσότερο ελληνικό χρώμα. Η σκηνή μου φάνηκε λίγο στενή για τόσο πολλούς συντελεστές που δεν μπορούσες να τους απολαύσεις οπτικά, ιδίως αν καθόσουν από τη δεξιά πλευρά της αίθουσας όπου το κάγκελο στο podium του διευθυντή της ορχήστρας σε έκανε να βλέπεις τον Γ. Νταλάρα … καρώ. Η συναυλία βιντεοσκοπήθηκε και ελπίζω να κυκλοφορήσει κιόλας . Ίσως επίσης θα μπορούσε να υπάρχει και το ελληνικό κείμενο των ποιημάτων στο πρόγραμμα, καθώς αρκετοί θα μπορούσαν να το παρακολουθήσουν.Ήταν μια συναυλία που άξιζε με το παραπάνω. Μια παγκόσμια πρεμιέρα που μάγεψε και δικαίωσε, είμαι βέβαιη, τους συντελεστές της! Το χειροκρότημα του τέλους τα λέει όλα». Παρόλο που έχουμε να κάνουμε με ένα καθαρά συμφωνικό έργο, είναι πολλά και ευδιάκριτα τα ελληνικά στοιχεία του. 

Στις «Φωνές» ο Γιώργος Νταλάρας ηχογράφησε ένα μέρος με μπουζούκι, που δεν υπήρχε στη συναυλία, αλλά το θυμόταν από την πρώτη ηχογράφηση του τραγουδιού στο δίσκο «Hommage a K.Kavafis» του Καρόζα το 1990, που περιείχε μελοποιήσεις ποιημάτων του Καβάφη σε πιο πρωτόλεια μορφή. Εκεί τραγουδούσαν η Αλεξάνδρα Γριζοπούλου και ο συνθέτης. Η συναυλία επαναλήφθηκε στις 2 Φεβρουαρίου 2013 στο Μόναχο. Θα ακολουθήσει η παρουσίαση του έργου και σε άλλα μέρη του κόσμου, ενώ σύντομα πρόκειται να κυκλοφορήσει και το dvd των παραστάσεων… Άγνωστο παραμένει το αν και πότε θα υπάρξει παρουσίαση ή κυκλοφορία του cd και στη χώρα μας… Ίσως προέχουν άλλα….

 Πηγή: www.ogdoo.gr